De waarheid over de Februaristaking.

In Amsterdam wordt jaarlijks de Februaristaking van 1941 herdacht, maar het is nog steeds een hardnekkig misverstand dat de de jodenvervolging de aanleiding is geweest dat de Communistische Partij Nederland – CPN (later opgegaan in GroenLinks) de staking heeft georganiseerd. Hier een samenvatting:

Na de Nederlandse capitulatie in mei 1940 verkondigde de CPN-leiding dat er ‘direct noch indirect’ steun mocht worden verleend aan de geallieerde oorlogvoering, en dat tegenover de Duitse bezetter een ‘neutrale en correcte houding’ diende te worden ingenomen. De werkelijke vijanden van de communisten waren niet de Duitsers, maar het grootkapitaal en de Engelsgezinde Oranjeleiders.

Nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie hadden namelijk op dat moment nog steeds een vriendschapsverdrag. Het initiatief tot de februaristaking in 1941 werd daarom dan ook genomen door een kleine groep individuele Amsterdamse communisten, die daarmee het standpunt van de landelijke CPN-partijleiding doorkruisten. Volgens de officiële CPN-lijn was de Tweede Wereldoorlog in februari 1941 nog steeds een ‘imperialistisch conflict’ en diende de partij zich te concentreren op ‘anti-kapitalistische acties’. Voor een ‘geïsoleerde strijd’ tegen de anti-Joodse terreur van de Duitse bezetters – het oogmerk van de initiatiefnemers van de staking – was in dit concept geen plaats. Na afloop van de tweedaagse staking schreef de CPN-leider Paul de Groot in het partijdagblad ‘De Waarheid’: ‘Niet tegen de antisemitische terreur en de Duitsche bezetting was de Amsterdamsche bevolking in opstand gekomen, maar voor loon en steun en tegen het Engelsche imperialisme en de daarmee verbonden Oranje-bourgeoisie.’ Pas na 22 juni 1941, toen Hitler een oorlog tegen de Sovjet-Unie begon, paste de CPN-leiding haar koers aan. Als reactie hierop schreef de sociaal-democratische verzetskrant ‘Vrije Gedachten’ geërgerd:

Wij vragen wat te denken van zulk een koerswijziging. Zij is niet principieel, zij is louter en alleen ontstaan uit het feit dat Rusland in oorlog kwam met Duitschland. Wij tekenen er dan nog bij aan dat deze koerswijziging niet gold voor andere dan communistische arbeiders. Deze hadden reeds eerder hun plaats principieel gekozen.

Gerard